De ins en outs van RVS bevestigingsmaterialen voor boten en jachten

Vraag iemand wat RVS betekent en iedereen zegt: ‘roestvrij staal’. Een benaming die eigenlijk niet juist is, want RVS kan wel degelijk roesten, bijvoorbeeld als het materiaal in aanraking komt met zoutwater. Bezitters van boten en jachten moeten hier dus alert op zijn. In dit artikel leggen we je uit hoe je RVS-bevestigingsmaterialen in optimale conditie houdt.

De term roestvrij staal is zoals gezegd eigenlijk onjuist. Het moet zijn: roestvast staal. RVS is in hoge mate roestbestendig, maar kan wel degelijk gaan roesten. Goed onderhoud is dus van belang voor onbekommerd vaarplezier. Zure regen, zoutwater, zeelucht, chloor, metaaldeeltjes en andere factoren van buitenaf kunnen het oppervlak van RVS aantasten. En dat kan weer leiden tot corrosie en een dof en vuil oppervlak. Maar laten we eerst eens kijken wat RVS precies is en welke soorten er allemaal zijn.

Wat is RVS?

Roestvast staal is een samenstelling van staal, chroom, nikkel en een beetje molybdeen, niobium, mangaan en koolstof. Het kent verschillende legeringen; zo'n 60 variaties van de nummers 301 tot 904L. Plus nog zo'n 20 gedeponeerde handelsnamen. Binnen de scheep- en pleziervaart is AISI 304 en AISI 316 het bekendst en het meest gebruikt. Legering 304 is geschikt voor zoetwater en legering 316 is zeewaterbestendig.

Verschillende soorten RVS-bevestigingsmateriaal

Als we spreken over bevestigingsmaterialen dan is A2 het equivalent van 304 en A4 is het equivalent van 316. A4 is een 316L RVS en bestaat uit 16% chroom, 10% nikkel en 2% molybdeen. De L achter 316 staat voor een laag koolstofgehalte. Hoe lager het koolstofgehalte, hoe minder de kans op bepaalde vormen van corrosie (bijvoorbeeld na het lassen). Voor bevestigingstoepassingen op en in boten en jachten is A4 dus het beste RVS. 

Een andere veel gebruikte en beduidend goedkopere soort, is A2. Dit materiaal heet officieel RVS 304 en bestaat uit 18% chroom, 8% nikkel en wordt veel gebruikt voor schroefassen. De oplettende lezer ziet al dat er geen L achter 304 staat. Door het ontbreken van deze aanduiding weet je dus dat het materiaal bevattelijker is voor roest. Beide legeringen worden veelvuldig gebruikt. En mits goed onderhouden, is A2 een prima alternatief voor het duurdere A4. 

Meest voorkomende vormen van corrosie bij gebruik van RVS

Lokale corrosie – ook wel put- en spleetcorrosie genoemd – ontstaat door de inwerking van chloor ionen. En deze ionen zitten veelvuldig in zeewater. Het chloor breekt de beschermende chroomlaag af. Temperatuur speelt ook een rol. Pas dus op voor het gebruik van RVS in de motoruitlaat.

Er bestaat ook zoiets als interkristallijne corrosie. Dat ontstaat vooral tijdens laswerkzaamheden van RVS op scheepsstaal. Door de verhitting verandert de samenstelling van het metaal op en rond de las. Dit kan grote gevolgen hebben als de RVS-bevestigingen van verstaging op het stalen dek zijn gelast.

Tenslotte noemen we hier nog de spannings- en vermoeiingscorrosie, roest die vooral in warmere klimaten kan voorkomen. Verstaging wordt vooral op lange zeereizen voortdurend wisselend belast. Oude verstaging kan er nog best mooi uitzien, maar ons advies is dit regelmatig te checken. Sommige verzekeraars eisen namelijk niet voor niets dat verstaging om de tien jaar wordt vervangen.

Tips & tricks

Het zal een doorgewinterde schipper niet verbazen, maar door veelvuldig te spoelen met zoetwater hou je de RVS bevestigingsmaterialen in goede staat. Zout zeewater is zeer agressief voor bijna elke verbinding. Het is daarom van belang om de zogeheten contacttijd zo kort mogelijk te houden.

Hoe vaker je spoelt met zoet water, hoe beter. En met een aanvullende grondige reiniging om de twee weken zit je helemaal goed. Besteed extra aandacht aan de verstaging en spanners. Die zijn namelijk behoorlijk gevoelig voor ophoping van zout. Heb je geen zoetwater voorhanden? Dan zit er niks anders op dan om het RVS toch maar te spoelen met zout water. Droog het staal na afloop in dat geval wel direct en vooral: heel grondig. 

Let ook op als je langs de kust je boot bouwt of onderhoudt. Zoute lucht tast RVS namelijk ook aan. Heb je de keuze om verder van de kust – minimaal 25 kilometer – af te werken, doe dit dan. En kijk uit voor ‘vliegroest’, want ook overgewaaid slijpstof tast RVS aan. Dus is je buurman aan het slijpen? Poets het slijpstof dan zo snel mogelijk weg met een schuursponsje en wat schuurmiddel. 

Ook zeelucht is een grote vijand van RVS. Zeelucht bestaat uit minuscule druppeltjes zeewater die zowel zout als chloriden bevatten. Verontreiniging van RVS door zeelucht komt meestal voor in kuststreken en kan leiden tot plaatselijke aantastingen en zelfs putcorrosie (een vorm van corrosie waarbij zich putjes in het oppervlak vormen).